Park Narodowy Połoniny przygotowuje działania na rzecz zachowania populacji żubrówWymieniony przez Międzynarodową Unię Ochrony Przyrody jako gatunek „bardzo wysokiego ryzyka wyginięcia w środowisku naturalnym“, żubr dopiero niedawno otrzymał szansę na przetrwanie w środowisku naturalnym dzięki obszarowi Karpat, a mianowicie Połoninom i Bieszczadom. Od czasu udanego przywrócenia żubra do środowiska naturalnego na Połoninach, Słowacja jest jednym z siedmiu krajów europejskich, w których żubry można spotkać na wolności.W październiku 2022 roku zostaliśmy zaalarmowani przez pracowników Lasów Państwowych z Krosna o żubrze odstrzelonym w Polsce w drodze wyjątku ze względu na jego stan zdrowia. Żubr był zarażony chorobą pasożytniczą telazjoza, która jest przenoszona przez muchy z rodzaju Muscidae. W przeszłości ten chory żubr występował również na słowackiej części wspólnej granicy. Telazjoza jest poważną chorobą pasożytniczą powodującą ślepotę, zaburzenia ruchu, a w końcu śmierć żubra. W ostatnich latach w Polsce odnotowano zwiększoną zachorowalność na telazjozę. W latach 2019-2022 94 żubry z objawami choroby musiały zostać poddane ubojowi na podstawie zwolnienia z ustawy.

Żubr jest jednym z symboli Karpat, w dwóch obszarach geograficznych Połoniny i Bieščady, a także dlatego, że według aktualnego spisu na Słowacji żyje 58 osobników, uważamy za konieczne podjęcie inicjatywy mającej na celu ratowanie populacji tego gatunku na terytorium Słowacji. Zapobieganie i wynalezienie metody wczesnego rozpoznawania jest ważne w dłuższej perspektywie, abyśmy w przyszłości nie musieli dokonywać uboju dotkniętych chorobą osobników chronionego gatunku, jak to ma miejsce obecnie w Polsce. Dlatego Park Narodowy Połoniny przygotowuje odpowiednie kroki i, biorąc pod uwagę wspólny problem transgraniczny, rozwiązanie akceptowalne dla obu stron.

W fazie przygotowania projektu chcielibyśmy poznać rekomendacje lub uwagi społeczeństwa, zarówno profesjonalnego, jak i laickiego.

Jeśli są Państwo zainteresowani dodatkowymi informacjami lub mają jakiekolwiek pytania na ten temat, prosimy o kontakt najpóźniej do 27 marca. Liczymy na współpracę z Państwem.

Podstawowe informacje o nadchodzącym projekcie:

Źródło finansowania: Program Interreg Polska-Słowacja 2021-2027, Priorytet 1. Przyjazne i bezpieczne pogranicze, Cel szczegółowy 2. Wzmocnienie ochrony i zachowania przyrody, różnorodności biologicznej i zielonej infrastruktury, w tym na obszarach miejskich oraz ograniczenie wszelkich form zanieczyszczeń.

Tytuł projektowy: Zapobieganie rozprzestrzenianiu się choroby telazjozy w celu ochrony populacji żubrów na pograniczu polsko-słowackim

Cel główny projektowy: Zachowanie różnorodności biologicznej w Karpatach, eliminacja ryzyka wyginięcia żubra (Bison bonasus) w związku ze stwierdzoną chorobą telazjozy występującą na terytorium Polski i w rejonie przygranicznym.

Cele szczegółowe projektowe:

• zlokalizowanie naturalnych ognisk telazjozy w odniesieniu do żubra (Bison bonasus)
• zapobieganie i wczesne rozpoznawanie choroby, jaką jest telazjoza, występującej na pograniczu słowacko-polskim
• zapewnienie regularnego monitorowania stanu zdrowia populacji żubrów w celu podejmowania właściwych decyzji dotyczących zarządzania na danych terytoriach

Partnerzy projektowy (tymczasowo):

• Park Narodowy Połoniny (lider)
• Zespół Parków Krajobrazowych Województwa Podkarpackiego
• Instytut Badawczy Biologii Gór Wysokich Uniwersytetu w Żylinie, Tatranská Javorina
• Fundacja Bieszczadzka
• Proponowane działania w ramach projektu:

1. Zapewnienie oprzyrządowania dla procesu technologicznego i transmisji danych: Naprawa istniejących urządzeń dokarmiających – paśników dla żubrów w celu wykorzystania ich do montażu fotopułapek. Instalacja fotopułapek noktowizyjnych – za pomocą termowizji, po wykonaniu zdjęcia oka żubra, pozyskiwany będzie materiał do potrzebnych analiz w związku z identyfikacją pasożyta w oku w okresie zimowym, w okresie letnim monitoring prowadzony będzie głównie za pomocą metod opisanych w ramach działania 2.
2. Analiza próbek pod kątem projektowania rozwiązań: Optymalizacja systemu wczesnego ostrzegania przed chorobą telazjoza z wykorzystaniem muchy jako wektora. Lokalizacja pułapek na muchy w pobliżu zasięgu żubrów. Izolacja DNA muchy i późniejsza analiza molekularna w celu wykrycia obecności pasożyta w wektorze. Ocena ilościowa i jakościowa w odniesieniu do innych czynników endogennych (płeć much) i egzogennych (zawartość zanieczyszczeń w diecie). Szczegółowa analiza genetyczna wektora. Zaproponowane rozwiązanie ochrony żubrów i postępowania leczniczego w przypadku wczesnej identyfikacji zarażonych żubrów, a także zwierząt domowych, jest korzystne z punktu widzenia oszczędności środków finansowych niezbędnych do zapewnienia ochrony zwierząt.
3. Monitorowanie sytuacji i zbieranie danych przez zespół interwencyjny „żubry“: Monitorowanie stanu zdrowia żubrów poprzez prowadzenie aktywnej kontroli z wykorzystaniem technik obserwacyjnych. Zastosowanie podejścia molekularnego w celu osiągnięcia wczesnego wykrycia choroby związanej z możliwością leczenia. Zapewnienie eliminacji osobników w wysokim stadiu, którym lekarz weterynarii udowodnił zarażenie, oraz pobranie próbek, a następnie badanie parazytologiczne w kierunku teleskopii, w tym utylizacja tusz (również tych, które zostały uznane za martwe). Zapewnienie monitoringu populacji żubrów z wykorzystaniem obroży GPS. W celu przestrzegania zasady „nie przeszkadzać w sposób znaczący“ rozważa się rozmieszczenie obroży do wykrywania lokalizacji żubrów zamiast dronów, których użycie przyczynia się do wzrostu poziomu hałasu, a tym samym obniża jakość zdrowego środowiska dla innych przedstawicieli fauny.
4. Zaproponowanie rozwiązań w oparciu o wyniki analiz: Praca zespołu eksperckiego złożonego z ekspertów słowackich i polskich. Wymiana wiedzy, konsultacje, weryfikacja proponowanych rozwiązań.
5. Promocja projektu: Konferencja okresowa połączona z warsztatami eksperckimi. Strona internetowa projektu.

Zainteresowane strony: uniwersytety, hodowcy bydła, związki łowieckie, społeczność lokalna, mieszkańcy, eksperci w zoologii, odpowiedzialne za ochronę środowiska po obu stronach granicy, podmioty leśne po obu stronach granicy, obszary chronionego krajobrazu po obu stronach granicy, polskie i słowackie parki narodowe, organizacje ekologiczne, organizacje turystyczne.

Obszar projektowy: Republika Słowacka, powiat Snina i Medzilaborce/region Presov, powiat Sobrance i region Michalovce/Kosicky, Rzeczpospolita Polska, województwo Podkarpackie

Szacowany budżet: 500 000 EUR (tymczasowy)

Planowany termin realizacji projektu: 09/2023 – 08/2025

Termin zgłaszania uwag/pytań/rekomendacji: 27.03.2024, 12:00 CET

Kontakt w sprawie uczestnictwa: Mgr. Miroslava Špitaliková, miroslava.spitalikova@nppoloniny.sk

Punkty projektu, które naszym zdaniem wymagają konsultacji społecznych:

• Czy wystarczające jest zainstalowanie fotopułapek z termowizją w istniejących miejscach dokarmiania w PN Połoniny? Czy należy rozważyć instalację w innych miejscach o dużej częstotliwości występowania żubrów?
• Jaka byłaby pożądana forma i częstotliwość informowania hodowców zwierząt domowych i kół łowieckich o wynikach analiz monitoringowych dotyczących ewentualnej choroby żubrów?

#Interreg #InterregPLSK #PolskaSlowacja #PolskoSlovensko

#EÚ #EuropeanCommission

#Karpaty #Poloniny #Bieščady #Zubor #BisonBonasus